U źródeł Polski: do roku 1038

Ten pierwszy tom nowej, sześciotomowej historii ziem polskich ma charakter szczególny. Dla większości omawianego w nim okresu jedyne informacje pochodzą z analizy śladów materialnych pozyskiwanych podczas badań archeologicznych, geologicznych i botanicznych. Archeolog może nam wiele powiedzieć o gospodarce, życiu codziennym, a nawet kulturze i budowie fizycznej dawnych ludzi. Znacznie mniej o strukturach społecznych. Prawie nic - poza wyjątkowymi sytuacjami - o przemianach etnicznych i politycznych. Nic o nazwach ludów, wydarzeń i miejsc. Dlatego, rekonstruując dzieje najstarszych społeczeństw, operujemy terminem „kultura archeologiczna”. W ten sposób sygnalizujemy, że daną ludność charakteryzuje wspólne dziedzictwo materialne. Nazwę zaś nadajemy takiej kulturze od miejsca jej występowania, od najważniejszego związanego z nią odkrycia lub od charakterystycznych dla niej zabytków, motywów zdobniczych czy obrządku pogrzebowego.